Fot. Tomasz Łaptaszyński www.laptaszynski.com
Fot. Tomasz Łaptaszyński www.laptaszynski.com
Wprowadzenie Powstanie i rozwój nauki to jeden z najważniejszych procesów w historii naszej cywilizacji. Dzięki nauce mamy zdrowsze i dłuższe życie, wiemy więcej o tym, jak funkcjonuje świat, możemy korzystać z licznych urządzeń – jednego z nich używasz, czytając ten artykuł. Wydaje się zatem, że znaczenie nauki dla społeczeństwa jest trudne do przecenienia. W związku […]
Jedną z głównych funkcji doświadczeń percepcyjnych jest informowanie o cechach otoczenia. Wzrok pozwala dostrzec przestrzenne rozmieszczenie przedmiotów, ich kolory oraz kształty. Dotyk dostarcza danych na temat faktury powierzchni, a słuch informuje o dźwiękach. Używając nieco bardziej technicznego języka, można powiedzieć, że doświadczenia percepcyjne mają treść, która charakteryzuje cechy obiektów w środowisku. A dokładniej jest to […]
Czy istnieją rzeczy, które nie powinny być na sprzedaż? Filozoficzna debata na temat moralnych granic rynku toczy się od lat i ma bardzo wiele wątków. W tym tekście chcę skupić się wyłącznie na pojęciu bezcenności. Odłóżmy na bok argumenty typu: „x nie powinno być na sprzedaż, ponieważ to będzie niesprawiedliwe” albo „jeśli jakaś osoba sprzedaje […]
W wyroku z 26 lutego 2020 r. (sygn. 2 BvR 2347/15) niemiecki Federalny Sąd Konstytucyjny orzekł, że karanie udzielania pomocy w samobójstwie w ramach działalności gospodarczej jest niekonstytucyjne. Wyrok nie dotyczy etycznej oceny pomocy w samobójstwie, lecz tego, jak dalece władza publiczna może ingerować w wolność jednostek. Trybunał uznał, że państwo nie ma prawa – poprzez kryminalizację […]
Podczas debaty poprzedzającej I turę wyborów prezydenckich w 2020 roku jeden z kandydatów zaproponował pozbawienie instytucji małżeństwa prawnych przywilejów, takich jak wspólne rozliczanie podatku dochodowego, czy ulgi przy podatkach od darowizn i spadków. Według kandydata miałoby to pozbawić osoby żyjące w związkach jednopłciowych motywacji do zawierania małżeństwa i ewentualnego roszczenia wobec państwa do wprowadzenia równości […]
Jak wskazują badacze (m.in. A. Schimmenti, J. Billieux, V. Starcevic), podejmowane na całym świecie działania nastawione na minimalizowanie szkód spowodowanych pandemią SARS-CoV 2 nie biorą w należytym stopniu pod uwagę jej szkodliwego wpływu na naszą kondycję psychiczną i wynikające stąd niebezpieczeństwa społeczne i polityczne. W rozważaniach na temat jej długofalowych konsekwencji należy uwzględnić – niewidoczną […]
Wydaje się, że gdy ktoś nie wierzy w ustalenia nauki, np. będąc w grupie ryzyka, nie chce przyjąć szczepionki przeciw Covid-19, to najlepszym sposobem skłonienia go do szczepień będzie po prostu jasne wyjaśnienie mu mechanizmu ich działania. Można by też kogoś takiego zachęcić do oszacowania – na podstawie dostępnych danych naukowych – z jednej strony […]
Przeciwnicy aborcji często podkreślają, że jej moralna niedopuszczalność nie wynika jedynie z ich religijnych wierzeń, ale przede wszystkim „z tego, co mówi nauka”. Ugrupowanie wicepremiera Jarosława Gowina wydało niedawno oświadczenie, w którym twierdzi, że „z naukowego punktu widzenia, poczęcie to jedyny niearbitralny moment, który można uznać za początek człowieka”. Debata o dopuszczalności aborcji pełna jest […]
Medyczna pomoc w śmierci (ang. physician aid-in-dying, PAD) polega na zapewnieniu przez lekarza śmiertelnej dawki leku na wyraźne żądanie pacjenta, który samodzielnie ją sobie aplikuje w celu zakończenia swojego życia. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że praktyka ta stanowi formę zinstytucjonalizowanej pomocy w samobójstwie, czego potwierdzenie możemy znaleźć w literaturze – niekiedy nazywa się […]
Gdy w 1998 roku Izba Reprezentantów postawiła w stan oskarżenia (ang. impeached) prezydenta Stanów Zjednoczonych, Billa Clintona, pewien – z pozoru czysto teoretyczny – spór w filozofii języka stał się nagle kluczowy z punktu widzenia polityki. Okazało się, że prowadzona od połowy XX wieku debata między „literalistami” a „kontekstualistami” może mieć na wskroś praktyczne konsekwencje […]
Epistemiczna niesprawiedliwość według Mirandy Fricker Miranda Fricker (2009) ukuła termin „epistemiczna niesprawiedliwość” (epistemic injustice) na oznaczenie zjawiska poznawczej dysfunkcji, która staje się także dysfunkcją moralną. Wymienia dwie jej formy: niesprawiedliwość świadectwa (testimonial) oraz niesprawiedliwość hermeneutyczną. Niesprawiedliwość świadectwa ma miejsce wtedy, gdy z powodu istniejącego przesądu osoba słuchająca przyznaje osobie mówiącej obniżony stopień wiarygodności, np. przesąd, […]
Jednym z głównych powodów niedawnego zamieszania wokół organizacji wyborów prezydenckich w Polsce była formuła powszechnego głosowania korespondencyjnego zaproponowana przez rządzących. Krytycy tego rozwiązania wskazywali, że wybory korespondencyjne nie gwarantują, że głosy będą oddawane przez wyborców samodzielnie, nie zapewniają poszanowania zasady tajności, a także – a nawet przede wszystkim – że towarzyszy im ryzyko zaistnienia „czarnego […]
